Bồi dưỡng Tiếng Việt

1. Tõ ®¬n: lµ tõ cã mét tiÕng cã nghÜa.
2. Tõ phøc: lµ tõ cã tõ 2 tiÕng trë lªn ghÐp l¹i mµ cã nghÜa.
Tõ phøc ®­îc chia thµnh 2 lo¹i:Tõ ghÐp, tõ l¸y.
a) Tõ ghÐp: 
-Tõ ghÐp tæng hîp (ghÐp hîp nghÜa) c¸c tiÕng ghÐp l¹i víi nhau t¹o thµnh mét nghÜa chung: 
VD : ®i ®øng, thóng mñng, c©y cèi
-Tõ ghÐp ph©n lo¹i (ghÐp ph©n nghÜa) cã mét tiÕng chØ lo¹i lín, mét tiÕng chØ lo¹i nhá (mang s¾c th¸i riªng).
VD: xanh lÌ, xanh um, xanh biÕc
b)Tõ l¸y: lµ tõ cã mét cã mét bé phËn ®­îc l¸y l¹i , lÆp l¹i.( l¸y ©m ®Çu, l¸y vÇn, l¸y tiÕng, l¸y ©m vµ vÇn)
*chó ý: ®Ó ph©n biÖt tõ ®¬n, tõ ghÐp cã thÓ dïng phÐp thö thªm tõ vµo gi÷a c¸c kÕt hîp tõ. NÕu thªm ®­îc th× kÕt hîp ®ã lµ 2 tõ ®¬n, cßn nÕu kh«ng thªm ®­îc th× kÕt hîp ®ã lµ ®ã lµ tõ ghÐp.
VD: r¸n b¸nh r¸n c¸i b¸nh (2 tõ ®¬n)
 b¸nh r¸n Kh«ng thªm ®­îc tõ vµo gi÷a 2 kÕt hîp (tõ ghÐp)
Ph©n biÖt tõ ghÐp, tõ l¸y:
- Gièng nhau: ®Òu lµ tõ nhiÒu tiÕng ( 2; 3 hay 4 tiÕng)
- Kh¸c nhau:
 + Gi÷a c¸c tiÕng trong tõ ghÐp cã quan hÖ vÒ nghÜa ( C¸c tõ khi t¸ch ra thµnh tõ ®¬n ®Òu cã nghÜa (tõ ghÐp tæng hîp) hoÆc liªn kÕt víi nhau rÊt chÆt chÏ kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau ®­îc)
+Gi÷a c¸c tiÕng trong tõ l¸y cã quan hÖ vÒ ©m ( C¸c tõ khi t¸ch ra cã mét tiÕng cã nghÜa (nghÜa gèc), mét tiÕng kh«ng cã nghÜa (mê nghÜa)).
 Bµi tËp 1: Dïng dÊu g¹ch chÐo ph©n t¸ch tõ ®¬n tõ phøc trong c¸c c©u v¨n sau :
 a) X­a , cã mét «ng thÇy ®å l­êi , tiÕng ®ån kh¾p n¬i , ®Õn nçi kh«ng ai d¸m cho con ®Õn häc c¶ . 
b)§«i m¾t «ng l·o ®á ®äc vµ giµn giôa n­íc m¾t . §«i m«i t¸i nhît , quÇn ¸o t¶ t¬i th¶m h¹i .
c)Mét ng­êi ¨n xin giµ läm khäm ®øng ngay tr­íc mÆt t«i 
§¸p ¸n : 
a)Tõ ®¬n :X­a ,cã,mét,«ng,l­êi ,kh«ng, ai, d¸m, cho, con , dÐn , häc, c¶.
Tõ phøc : thÇy ®å .tiÕng ®ån , kh¾p n¬i ,®Õn nçi,
b). Tõ ®¬n : vµ
Tõ phøc : ®«i m¾t, «ng l·o, ®á ®äc , giµn giôa , n­íc m¾t , t¸i nhît , t¶ t¬i , th¶m h¹i 
c)Mét /ng­êi/ ¨n xin /giµ/ läm khäm /®øng/ ngay/ tr­íc/ mÆt t«i /.
 Bµi tËp 2: X¸c ®Þnh tõ ghÐp , hai g¹ch d­íi t­ l¸y trong hai khæ tê sdau 
S«ng la ¬i S«ng la
G G
Trong veo nh­ ¸nh m¾t
G G
Bê tre xanh im m¸t
 G
M­¬n m­ít ®«i hµng mi
L G
BÌ ®i chiÒu thÇm th×
 L
Gç l­în ®µn thong th¶
 L
Nh­ bÇy tr©u lim dim ‘
G L
§»m m×nh trong ªm ¶
 L
Sãng long lanh vÈy c¸
 L G
Chim hãt trªn bê ®ª .
 G
 Bµi tËp 3: Cho c¸c tõ sau 
 ChËm ch¹p , ch©m chäc , mª mÈn , mong ngãng ,nhá nhÑ , t­¬i tèt , vÊn v­¬ng , t­¬i t¾n 
 * H·y xÕp c¸c tõ ®ã vµo hai nhãm , Tõ ghÐp, tõ l¸y
 + Tõ ghÐp : Nhá nhÑ , t­¬i tèt , mong ngãng , ph­¬ng h­íng , ch©m chäc
 + Tõ l¸y :ChËm ch¹p , mong mái , t­¬i t¾n , mª mÈn , vÊn v­¬ng.
=========================
 Bµi tËp 1:
Dïng dÇu g¹ch chÐo ph©n t¸ch gi÷a tõ ®¬n , t­ phøc trong khæ th¬ sau 
¤i /Tæ Quèc/ giang s¬n /hïng vÜ /
§Êt/ anh hïng/ cña /thÕ kØ /hai m­¬i /
H·y/kiªu h·nh /trªn/ tuyÕn ®Çu/ chèng MÜ /
Cã /miÒn nam/ anh dòng/ tuyÖt vêi /
Bµi tËp 2:
g¹ch mét g¹ch d­íi tõ ghÐp vµ hia g¹ch d­êi tõ l¸y trong c¸c c©u v¨n sau 
 Con tr©u nhµ em tr«ng mËp m¹p . M×nh nã ®en bãng nh­ gç mun . c¸i sõng cña nhän ho¾t , vªnh vªnh . Th©n h×nh nã bÐo mÉm vµ lùc l­ìng , tr«ng thËt ®¸ng yªu .
Bµi tËp 3: dïng dÊu g¹ch chÐo t¸ch c¸c tõ trong hai c©u sau råi ghi l¹i tõ ®¬n, tõ phøc trong c©u:
Bëi/ t«i / ¨n uèng/ ®iÒu ®é/ vµ /lµm viÖc/ chõng mùc/ nªn/ t«i /chãng lín/ l¾m/() Cø/ chèc chèc/ t«i/ l¹i/ trÞnh träng/ vµ/ khoan thai/ ®­a/ hai/ch©n/lªn/ vuèt r©u. 
Bµi tËp 4: C¸c ch÷ in ®Ëm d­íi ®©y lµ1tõ phøc hay 2 tõ ®¬n:
Nam võa ®­îc bè mua cho mét chiÕc xe ®¹p.( tõ phøc)
Xe ®¹p nÆng qu¸, ®¹p mái c¶ ch©n.( lµ hai tõ ®¬n)
V­ên nhµ em cã nhiÒu loµi hoa: hoa hång, hoa cóc, hoa nhµi.( lµ mét tõ phøc)
Mµu s¾c cña hoa còng thËt phong phó: hoa hång, hoa tÝm, hoa vµng.( lµ hai tõ ®¬n)
Bµi tËp 5: nghÜa cña c¸c tõ: nhµ cöa, ¨n uèng, s¸ch vë cã g× kh¸c so víi nghÜa cña c¸c tõ ®¬n: nhµ, cöa; ¨n, uèng; s¸ch, vë? 
nghÜa cña c¸c tõ phøc: nhµ cöa, ¨n uèng, s¸ch vë mang tÝnh kh¸i qu¸t, tæng hîp. Cßn nghÜa cña c¸c tõ ®¬n: nhµ, cöa; ¨n, uèng; s¸ch, vë mang tÝnh cô thÓ so víi c¸c tõ trªn.
 Ho¹t ®éng 2: Cñng cè:
- Nh¾c l¹i kh¸i niÖm tõ ®¬n vµ tõ phøc.
=======================
C¶m thô v¨n häc
Bµi 1: Trong bµi Mïa thu míi, nhµ th¬ Tè H÷u viÕt:
Yªu biÕt mÊy nh÷ng dßng s«ng b¸t ng¸t
Gi÷a ®«i bê dµo d¹t lóa ng« non
Yªu biÕt mÊy, nh÷ng con ®­êng ca h¸t
Qua c«ng tr­êng míi dùng m¸i nhµ son!
Theo em, khæ th¬ trªn ®· béc lé c¶m xóc cña t¸c gi¶ tr­íc nh÷ng vÎ ®Ñp g× trªn ®Êt n­íc chóng ta?
Gîi ý
Khæ th¬ béc lé c¶m xóc cña t¸c gi¶ tr­íc nh÷ng c¶nh ®Ñp:
-VÎ ®Ñp cña nh÷ng “dßng s«ng b¸t ng¸t” ®ang ch¶y gi÷a “®«i bê dµo d¹t lóa non”. §ã còng chÝnh lµ vÎ ®Ñp høa hÑn mét cuéc sèng Êm no cho nh÷ng
ng­êi d©n trªn ®Êt n­íc chóng ta.
-VÎ ®Ñp cña nh÷ng “ con ®­êng ca h¸t” (vui, phÊn khëi) v× ®­îc ch¹y qua c«ng tr­êng ®ang x©y dùng nh÷ng m¸i nhµ ngãi míi. §ã còng chÝnh lµ vÎ ®Ñp cña h¹nh phóc ®Çy høa hÑn ®èi víi nh©n d©n ta.
Bµi 2: Trong bµi ViÖt Nam th©n yªu (TV5-tËp 1), nhµ th¬ NguyÔn §×nh Thi cã viÕt:
ViÖt Nam ®Êt n­íc ta ¬i!
Mªnh m«ng biÓn lóa ®©u trêi ®Ñp h¬n.
C¸nh cß bay l¶ dËp dên,
M©y mê che ®Ønh Tr­êng S¬n sím chiÒu.
Nªu nh÷ng c¶m nhËn cña em khi ®äc ®o¹n th¬ trªn.
Gîi ý
§o¹n th¬ béc lé c¶m xóc d¹t dµo cña t¸c gi¶ tr­íc nh÷ng vÎ ®Ñp b×nh dÞ trªn ®Êt n­íc ViÖt Nam th©n yªu. H×nh ¶nh “ biÓn lóa” réng mªnh m«ng gîi cho ta niÌm tù hµo vÒ sù giµu ®Ñp, trï phó cña quª h­¬ng. H×nh ¶nh “ c¸nh cß bay l¶ dËp dên” gîi vÎ nªn th¬, xao xuyÕn mäi tÊm lßng. §Êt n­íc cßn mang niÒm tù hµo víi vÎ ®Ñp hïng vÜ cña “®Ønh Tr­êng S¬n” cao vêi vîi sím chiÒu m©y phñ. §o¹n th¬ ®· gióp ta c¶m nhËn ®­îc t×nh c¶m thiÕt tha yªu quý vµ tù hµo vÒ ®Êt n­íc cña t¸c gi¶ NguyÔn §×nh Thi.
=========================
C¶m thô v¨n häc
Bµi 1: §äc bµi th¬ sau:
 Quª em
 Bªn nµy lµ nói uy nghiªm
 Bªn kia lµ c¸nh ®ång liÒn ch©n m©y
 Xãm lµng xanh m¸t bãng c©y
 S«ng xa tr¾ng c¸nh buåm bay l­ng trêi
(TrÇn §¨ng Khoa)
Em h×nh dung ®­îc c¶nh quª h­¬ng cña nhµ th¬ trÇn §¨ng Khoa nh­ thÕ nµo?
Gîi ý
Bµi th¬ cho ta thÊy quª h­¬ng cña nhµ th¬ TrÇn §¨ng Khoa rÊt ®Ñp. Mét bªn cã ngän nói uy nghiªm nh­ ®øng ®ã tõ bao ®êi nay. Mét bªn lµ c¸nh ®ång réng mªnh m«ng, tr¶i xa tÝt t¾p nh­ ®Õn tËn ch©n trêi. ë gi÷a lµ xãm lµng th©n yªu ®­îc che bëi bãng c©y xanh m¸t. Xa xa, h×nh ¶nh dßng s«ng hiÖn tr¾ng nh÷ng c¸nh buåm, tr«ng nh­ ®µn chim s¶i c¸nh bay trªn trêi cao. VÎ ®Ñp cña quª h­¬ng nhµ th¬ lµm cho ta thªm yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc ViÖt Nam.
Bµi 2: Trong bµi TiÕng ®µn Ba-la-lai-ca trªn s«ng §µ, nhµ th¬ Quang Huy ®· miªu t¶ mét ®ªm tr¨ng võa tÜnh mÞch võa sinh ®éng trªn c«ng tr­êng s«ng §µ nh­ sau:
Lóc Êy
C¶ c«ng tr­êng say ngñ c¹nh dßng s«ng
Nh÷ng th¸p khoan nh« lªn trêi ngÉm nghÜ
Nh÷ng xe ñi, xe ben sang vai nhau n»m nghØ
ChØ cßn thiÕng ®µn ng©n nga
Víi mét dßng tr¨ng lÊp lo¸ng s«ng §µ.
Khæ th¬ trªn cã h×nh ¶nh nµo ®Ñp nhÊt? H×nh ¶nh Êy cho ta thÊy ý nghÜa g× s©u s¾c?
Gîi ý
H×nh ¶nh ®Ñp nhÊt ®­îc gîi lªn qua c©u th¬:
ChØ cßn tiÕng ®µn ng©n nga
Víi mét dßng tr¨ng lÊp lo¸ng s«ng §µ.
§ã lµ h×nh ¶nh mang ý nghÜa s©u s¾c: gi÷a con ng­êi víi thiªn nhiªn, gi÷a ¸nh tr¨ng víi dßng s«ng d­êng nh­ cã sù g¾n bã, hoµ quyÖn thËt ®Ñp ®Ï. TiÕng ®µn ng©n nga, lan to¶ trong ®ªm tr¨ng nh­ lay ®éng c¶ mÆt n­íc s«ng §µ, lµm cho dßng s«ng nh­ dßng tr¨ng Êy trë nªn lÊp lo¸ng ¸nh tr¨ng ®Ñp.
Bµi 3: Trong bµi Bµi ca vÒ tr¸i ®Êt, nhµ th¬ §Þnh H¶i cã viÕt:
Tr¸i ®Êt nµy lµ cña chóng m×nh
Qu¶ bãng xanh bay gi÷a trêi xanh
Bå c©u ¬i, c¸nh chim gï th­¬ng mÕn
H¶i ©u ¬i, c¸nh chim vên sang biÓn
Cïng bay nµo, cho tr¸i ®Êt quay!
Cïng bay nµo, cho tr¸i ®Êt quay!
§o¹n th¬ trªn gióp em c¶m nhËn ®­îc nh÷ng ®iÒu g× vÒ tr¸i ®Êt th©n yªu?
Gîi ý
C¶m nhËn vÒ tr¸i ®Êt th©n yªu:
-Tr¸i ®Êt lµ tµi s¶n v« gi¸ cña tÊt c¶ mäi ng­êi.
-Tr¸i ®Êt ®­îc so s¸nh víi h×nh ¶nh qu¶ bãng xanh bay gi÷a trêi xanh cho thÊy vÎ ®Ñp cña sù b×nh yªn, cña niÒm vui trong s¸ng, hån nhiªn.
-Tr¸i ®Êt hoµ b×nh lu«n Êm ¸p tiÕng chim gï (h×nh ¶nh chim bå c©u th­êng dïng lµm biÓu t­îng cña hoµ b×nh).
-Tr¸i ®Êt ®Ñp vµ nªn th¬ víi h×nh ¶nh c¸nh chim h¶i ©u bay chËp chên trªn sãng biÓn.
============================
Bµi tËp 1: Ph©n c¸c tõ ghÐp trong tõng nhãm d­íi ®©y thµnh hai lo¹i:
Tõ ghÐp cã nghÜa tæng hîp vµ tõ ghÐp cã nghÜa ph©n lo¹i.
a, m¸y næ, m¸y ¶nh, m¸y kh©u, m¸y cµy, m¸y mãc, m¸y in, m¸y kÐo.
- Tõ ghÐp cã nghÜa tæng hîp: m¸y mãc.
- tõ ghÐp cã nghÜa ph©n lo¹i: nh÷ng tõ cßn l¹i.
b, c©y cam, , c©y chanh, c©y b­ëi, c©y cèi, , c©y c«ng nghiÖp, c©y l­¬ng thùc.
- Tõ ghÐp cã nghÜa tæng hîp: c©y cèi
- tõ ghÐp cã nghÜa ph©n lo¹i:nh÷ng tõ cßn l¹i.
c, xe ®¹p, xe c¶i tiÕn, xe bß, xe buýt, xe cé, xe ca, xe con, xe m¸y, xe lam.
-Tõ ghÐp cã nghÜa tæng hîp: xe cé.
- tõ ghÐp cã nghÜa ph©n lo¹i:nh÷ng tõ cßn l¹i.
Bµi tËp 2: T×m c¸c tõ l¸y ©m ®Çu trong ®ã cã
VÇn Êp ë tiÕng ®øng tr­íc:
M: KhÊp khÓnh, lËp loÌ, mËp mê, lÊp l¸nh, mÊp m«, rËp rên, lÊp lã.
C¸c tõ l¸y nµy ®Òu biÓu thÞ tr¹ng th¸I Èn- hiÖn, s¸ng- tèi, cao – thÊp, vµo – ra, lªn – xuèng, cã – kh«ngcña sù vËt hiÖn t­îng.
VÇn ¨n ë tiÕng ®øng sau:
Theo em, nghÜa cña tõ l¸y t×m ®­îc ë mçi nhãm gièng nhau ®iÓm nµo?
ng¨y ng¾n, ®Çy ®Æn, may m¾n, b»ng bÆn, ch¾c ch¾n, võa vÆn.c¸c tõ nµy ®Òu biÓu thÞ tÝnh chÊt ®Çy ®ñ, hoµn h¶o, tèt ®Ñp.
Bµi tËp 3 : §äc ®o¹n v¨n sau:
BiÓn lu«n thay ®æi theo mµu s¾c m©y trêi. Trêi ©m u, m©y m­a, biÓn x¸m xÞt,nÆng nÒ. Trêi Çm Çm d«ng giã, biÓn ®ôc ngÇu, giËn d÷. Nh­ mét con ng­êi biÕt buån vui, biÓn lóc tÎ nh¹t, lóc s«i næi, h¶ hª, lóc ®¨m chiªu, g¾t gáng.
Theo Vò Tó Nam
T×m c¸c tõ ghÐp trong ®o¹n v¨n trªn råi chia thµnh hai nhãm:Tõ ghÐp cã nghÜa tæng hîp vµ tõ ghÐp cã nghÜa ph©n lo¹i.
Tõ ghÐp cã trong ®o¹n v¨n lµ:
thay ®æi, mµu s¾c m©y trêi, m©y m­a, d«ng giã, ®ôc ngÇu, giËn d÷, buån vui, ®¨m chiªu, con ng­êi.
- cã nghÜa tæng hîp : thay ®æi, mµu s¾c m©y trêi, m©y m­a, d«ng giã, giËn d÷, buån vui, ®¨m chiªu.
- tõ ghÐp cã nghÜa ph©n lo¹i: ®ôc ngÇu, con ng­êi.
T×m c¸c tõ l¸y trong ®o¹n v¨n trªn råi chia thµnh ba nhãm:
Tõ l¸y ©m ®Çu, tõ l¸y vÇn, tõ l¸y ©m ®Çu vµ vÇn.
C¸c tõ l¸y cã trong ®o¹n v¨n trªn lµ: 
- L¸y ©m ®Çu:
 X¸m xÞt, nÆng nÒ, l¹nh lïng, h¶ hª, g¾t gáng.
L¸y vÇn: s«i næi.
tõ l¸y ©m ®Çu vµ vÇn:  ...  mái nhÝch sang bªn ®Ó chó chim nhá më bõng m¾t ®ãn ¸nh mÆt trêi .
	ChuyÖn g× ®· x¶y ra víi hai con chim h«m qua? Em h·y h×nh dung vµ kÓ l¹i .
 Bµi lµm
 Trêi cµng m­a to h¬n, giã thæi µo µo ngoa× bôi chuèi, tiÕng sÊm næ vang tai nghe thËt h·i hïng. T«i c¶m thÊy m×nh nh­ ®ang ®i gi÷a trung t©m cña mét chiÕn tr­êng ¸c liÖt. SÐt ch¹y lo»ng ngo»ng nh­ mét con r¾n löa .Nh÷ng l·o Õch b©y giê ®ang ngo¸c miÖng gäi nhau tô häp ë mét n¬i hå ao nµo ®ã. Cßn nh÷ng nghÖ sü dÕ th× ®ua nhau kÐo vÜ cÇm. Xen lÉn vµo ®ã lµ mét thÕ giíi c«n trïng kªu lo¹n xÞ. Giã cµng næi lªn to h¬n nghe thËt lµ kinh sî. Nh÷ng c©y th«ng kh¸c ®ang r¹p m×nh vËt lén víi giã .Lóc nµy t«i c¶m thÊy tæ cña m×nh mong manh qu¸,ch¾c chØ mét c¬n giã n÷a lµ nã cã thÓ r¬i xuèng ®Êt .T«i sî qu¸ nh¾m nghiÒn m¾t l¹i .
TuÇn 28
§Ò bµi 1:Trong bµi th¬ “§µn bß trªn b·i cá hoµng h«n”Nhµ th¬ NguyÔn §øc MËu viÕt .
	§µn bß trªn b·i cá xanh 
	GÆm c¶ hoµng h«n, gÆm buæi chiÒu sãt l¹i”
 §äc hai dßng th¬ trªn em thÊy cã g× míi l¹, cã g× hay . 
	Bµi lµm 
 ë c©u th¬ “§µn bß trªn b·i cá xanh”. Ta thÊy ®µn bß ®ang ®­îc ¨n trªn ®ång cá rÊt b×nh yªn vµ thanh b×nh ë mét miÒn quª. C¸i míi l¹ còng lµ c¸i hay cña hai dßng th¬ chñ yÕu ®­îc biÓu hiÖn ë c¸ch nãi “gÆm c¶ hoµng h«n,gÆm buæi chiÒu sãt l¹i’. C¶nh thùc mµ nhµ th¬ miªu t¶ ë ®©y lµ c¶nh chiÒu muén ,hoµng h«n ®· bu«ng xuèng mµ ®µn bß vÉn m·i miÕt gÆm cá. C¸i l¹ ®­îc thÓ hiÖn ë tõ ng÷ “Buæi chiÒu sãt l¹i” mét ngµy ®· s¾p kÕt thóc. Hoµng h«n nh­ bao trïm lªn c¶ c¸nh ®ång nh­ng ®µn bß vÉn say s­a gÆm cá mµ nã cø t­ëng lµ mét ngµy ch­a kÕt thóc v× c¸nh ®ång cá non ngon qu¸ nªn chóng ®· quªn c¶ hoµng h«n bu«ng xuèng vµ ®· say s­a ¨n, buæi chiÒu dÇn dÇn mÊt ®i mµ ch¼ng biÕt.
 §Ò bµi 2 :NghØ vÒ n¬i dßng s«ng ch¶y ra biÓn, trong bµi Cöa S«ng, nhµ th¬ Quang Huy viÕt :
	Dï gi¸p mÆt cïng biÓn réng
	Cöa s«ng ch¼ng døt céi nguån
	L¸ xanh mçi lÇn tr«i xuèng
	Bçng... nhí mét vïng nói non.
 Em h·y chØ râ nh÷ng h×nh ¶nh nh©n hãa ®­îc t¸c gi¶ sö dông trong khæ th¬ trªn vµ nªu ý nghÜa cña nh÷ng h×nh ¶nh ®ã.
Bµi lµm
 Nh÷ng h×nh ¶nh nh©n hãa trong ®o¹n th¬ trªn lµ : Cöa s«ng dï gi¸p mÆt cïng biÓn réng nh­ng ch¼ng døt ®­îc céi nguån ;l¸ xanh tr«i xuèng ®Õn cöa s«ng bçng nhí mét vïng nói non. Trong c¸c h×nh ¶nh nh©n hãa trªn cã c¸c tõ ng÷ (gi¸p mÆt, ch¼ng døt, nhí) lµ nh÷ng tõ ng÷ ®­îc ®ïng ®Ó chØ con ng­êi.
 ý nghÜa : Qua c¸c h×nh ¶nh nh©n hãa nãi trªn , t¸c gi¶ muèn ca ngîi t×nh c¶m (tÊm lßng) lu«n g¾n bã, thñy chung, kh«ng quªn céi nguån (n¬i ®· sinh ra) cña mçi con ng­êi.
TuÇn 29
1.T×m c¸c tõ ®ång ©m vµ ph©n biÖt nghÜa cña chóng .
-c¸i nhÉn b»ng b¹c.
 -§ång b¹c tr¾ng hoa xße.
 	 - Cê b¹c lµ b¸c th»ng bÇn
 	 -¤ng Ba tãc ®· b¹c.
	 -§õng xanh nh­ l¸, b¹c nhu v«i.
	 -C¸i qu¹t m¸y nµy ph¶i thay b¹c.
 b)	 -C©y ®µn ghi ta.
	 -Võa ®µn võa h¸t.
	 -LËp ®µn ®Ó tÕ lÔ
	 -B­íc lªn diÔn ®µn.
	 -§µn chim tr¸nh rÐt trë vÒ.
	 -§µn thãc ra ph¬i.
Bµi lµm
 a)*Tõ ®ång ©m lµ: b¹c
 *Ph©n biÖt nghÜa:
	+c¸i nhÉn b»ng b¹c: B¹c chØ kim lo¹i mµu tr¾ng.
	+§ång b¹c tr¾ng hoa xße: TiÒn
	+Cê b¹c lµ b¸c th»ng bÇn: Mét trß ch¬i ¨n tiÒn.
	+¤ng ba tãc ®· b¹c: Mµu tr¾ng.
	+...b¹c nh­ v«i: T×nh nghÜa kh«ng trän vÑn.
	+...ph¶i thay b¹c: mét bé phËn trongqu¹t m¸y.
b)*Tõ ®ång ©m: ®µn.
 *Ph©n biÖt nghÜa:
	+C©y ®µn ghi ta: §µn chØ mét lo¹i nh¹c cô.
	+võa ®µn võa h¸t:§¸nh, g·y ®µn
	+LËp ®µn ®Ó tÕ lÔ:NÒn ®Êt ®¾p cao hoÆc ®µi dùng cao ®Ó tÕ lÔ.
	+B­íc lªn diÔn ®µn: N¬i diÔn thuyÕt.
	+§µn chim...: TËp hîp sè ®«ng ®éng vËt cïng loµi.
	+§µn thãc ra ph¬i: San ra cho ®Òu trªn bÒ mÆt.
 2.T×m tõ cã t¸c dông nèi hoÆc dÊu c©u thÝch hîp ®Ó ®iÒn vµo chç trèng:
Sù sèng cø tiÕp tôc trong ©m thÇm...hoa th¶o qu¶ n¶y d­íi gèc c©y kÝn ®¸o vµ lÆng lÏ.
Chuét lµ con vËt tham lam...nã ¨n nhiÒu qu¸, nhiÒu ®Õn møc bông chuét ph×nh to ra.
§Õn s¸ng chuét t×m ®­êng trë vÒ æ... nã kh«ng sao l¸ch qua khe hë ®­îc.
Mïa n¾ng, ®Êt nÎ ch©n chim... nÒn nhµ còng r¹n nøt.
Bµi lµm
 a)§iÒn dÊu phÈy
 b)§iÒn quan hÖ tõ nªn.
 c)§iÒn quan hÖ tõ nh­ng.
 d)§iÒn dÊu phÈy.
3: Trong bµi TiÕng ®µn ba- la- lai- ca trªn s«ng ®µ, nhµ th¬ Quang Huy ®· miªu t¶ mét ®ªm tr¨ng võa tØnh mÞch võa sinh ®éng trªn c«ng tr­êng s«ng §µ nh­ sau:
	Lóc Êy
	C¶ c«ng tr­êng say ngñ c¹nh dßng s«ng
	Nh÷ng th¸p khoan nh« lªn trêi ngÉm nghÜ
	Nh÷ng xe ñi ,xe ben sãng vai nhau nµm nghØ
	ChØ cßn tiÕng ®µn ng©n nga
	Víi mét dßng tr¨ng lÊp lo¸ng s«ng §µ.
Khæ th¬ trªn cã h×nh ¶nh nµo ®Ñp nhÊt? H×nh ¶nh ®ã cho ta thÊy ý nghÜa g× s©u s¾c?
Bµi lµm
H×nh ¶nh ®Ñp nhÊt ®­îc gîi lªn qua c©u th¬:
	ChØ cßn tiÕng ®µn ng©n nga
	 Víi mét dßng tr¨ng lÊp lãang s«ng §µ.
 §ã lµ h×nh ¶nh mang ý nghÜa s©u s¾c : Gi÷a con ng­êi víi thiªn nhiªn, gi÷a ¸nh tr¨ng víi dßng s«ng d­êng nh­ cã sù g¾n bã, hßa quyÖn thËt ®Ñp ®Ï . TiÕng ®µn ng©n nga, lan táa trong ®ªm tr¨ng nh­ lay ®éng c¶ mÆt n­íc s«ng §µ, lµm cho dßng s«ng nh­ dßng tr¨ng Êy trë nªn lÊp lo¸ng ¸nh tr¨ng ®Ñp.
TuÇn 30
1. Trong bµi Bµi ca vÒ tr¸i ®Êt, nhµ th¬ §Þnh H¶i cã viÕt:
	Tr¸i ®Êt nµy lµ cña chóng m×nh
	Qu¶ bãng xanh bay gi÷a trêi xanh
	Bå c©u ¬i, tiÕng chim gï th­¬ng mÕn
	H¶i ©u ¬i, c¸nh chim gï sãng biÓn
	 Cïng bay nµo , cho tr¸i ®Êt quay!
 	cïng bay nµo, cho tr¸i ®Êt quay !
§o¹n th¬ trªn gióp em c¶m nhËn ®­îc nh÷ng ®iÒu g× vÒ tr¸i ®Êt.
Bµi lµm
 Qua bµi th¬ trªn gióp cho ta c¶m nhËn ®­îc vÒ tr¸i ®Êt th©n yªu :
Tr¸i ®Êt lµ tµi s¶n v« gi¸ cña tÊt c¶ mäi ng­êi. Tr¸i ®Êt ®­îc so s¸nh víi h×nh ¶nh qu¶ bãng xanh bay gi÷a trêi xanh cho thÊy vÏ ®Ñp cña sù b×nh yªn, cña niÒm vui trong s¸ng, hån nhiªn. Tr¸i ®Êt hßa b×nh lu«n Êm ¸p tiÕng chim gï (h×nh ¶nh chim bå c©u th­êng dïng lµm biÓu t­îng hßa b×nh) Tr¸i ®Êt ®Ñp vµ nªn th¬ víi h×nh ¶nh c¸nh chim h¶i ©u chËp chên trªn sãng biÓn.
a)Ph©n c¸c c©u sau thµnh hai lo¹i c©u ®¬n vµ c©u ghÐp? Dùa vµo ®©u ®Ó ph©n chia nh­ vËy.
 b)V¹ch ranh giíi gi÷a c¸c vÕ c©u trong tõng c©u ghÐp .X¸c ®Þnh chñ ng÷, vÞ ng÷.
(C¸c c©u v¨n ghi ë phÇn bµi lµm).
Bµi lµm
1)Trªn c¸c tr¶ng réng vµ chung quanh nh÷ng lïm bôi thÊp mäc theo c¸c l¹ch n­íc ta cã thÓ, nghe tiÕng vï vï bÊt tËn cña hµng ngh×n lo¹i c«n trïng cã c¸nh. kh«ng ngít bay ®i bay l¹i trªn nh÷ng b«ng hoa nhiÖt ®íi sÆc sì.
2)Mét vµi giät m­a lo¸ng tho¸ng r¬i trªn chiÕc kh¨n quµng ®á vµ m¸i tãc xo· ngang vai cña Thuû; nh÷ng sîi cá ®Ém n­íc lïa vµo dÐp Thuû lµm cho bµn ch©n nhá bÐ cña em ­ít l¹nh.
3)C©y chuèi còng ngñ, tµu l¸ lÆng ®i nh­ thiÕp vµo trong n¾ng.
4)Trong im ¾ng, h­¬ng v­ên th¬m tho¶ng b¾t ®Çu rãn rÐn b­íc ra, vµ tung t¨ngÇo) rong ngän gÝo nhÑ, nh¶y trªn cá, tr­ên theo nh÷ng th©n cµnh.
a) Dùa vµo sè l­îng côm chñ- vÞ cã quan hÖ b×nh ®¼ng trong c©u ®Ó chia thµnh c©u ®¬n vµ c©u ghÐp. Cô thÓ, c©u ®¬n cã mét côm C- V; c©u ghÐp cã tõ hai côm C- V trë lªn.
 Trong c¸c c©u trªn , c©u 1 vµ c©u 4 lµ c©u ®¬n ; c©u 2 vµ c©u 3 lµ c©u ghÐp.
b)C©u 2 v¹ch ranh giíi sau dÊu chÊm phÈy:......Thuû;/.....
 - VÕ 1: chñ ng÷: mét vµi giät m­a lo¸ng tho¸ng
	 VÞ ng÷: r¬i trªn chiÕc kh¨n quµng ®á vµ m¸i tãc xo· ngang vai cña Thuû
 - VÕ 2: chñ ng÷: nh÷ng sîi cá ®·m n­íc
 VÞ ng÷ :lïa vµo dÐp Thuû....
 C©u 3 v¹ch ranh giíi sau dÊu phÈy: ......ngñ,/tµu l¸....
 - VÕ1: chñ ng÷: C©y chuèi
 VÞ ng÷ : còng ngñ
 - VÕ 2:chñ ng÷: tµu l¸
 VÞ ng÷: lÆng ®i ....
 2. H·y thay quan hÖ tõ trong tõng c©u d­íi ®©y b»ng quan hÖ tõ kh¸c ®Ó cã c©u ®óng :
NÕu Rïa biÕt m×nh chËm ch¹p nªn nã cè g¾ng ch¹y thËt nhanh.
Tuy Thá c¾m cæ ch¹y miÕt nªn nã vÉn kh«ng ®uæi kÞp Rïa.
V× Thá chñ quan, coi th­êng ng­êi kh¸c nªn Thá ®· thua Rïa .
C©u chuyÖn nµy kh«ngchØ hÊp dÉn , thó vÞ nªn nã cßn cã ý nghÜa gi¸o dôc rÊt s©u s¾c.
Bµi lµm
C¸c quan hÖ tõ ®­îc thay vµo ®Ó cã c©u ®óng lµ: 
Tõ nÕu thay b»ng tõ v×.
Tõ nªn thay b»ng tõ nh­ng.
Tõ nh­ng thay b»ng tõ nªn.
Tõ nªn thay b»ng tõ mµ.
TuÇn 31
	1.T×m quan hÖ tõ , cÆp quan hÖ tõ trong c¸c c©u sau vµ nªu râ t¸c dông cña chóng :
 H»ng ngµy, b»ng tinh thÇn vµ ý chÝ v­¬n lªn, d­íi ¸nh n¾ng gay g¾t vµ tuyÕt r¬i, hµng triÖu trÎ em trªn thÕ giíi cïng ®i häc. nÕu phong trµo häc tËp Êy bÞ ng­ng lo¹i th× nh©n lo¹i sÏ ch×m ®¾m trong c¶nh ngu dèt, trong sù gi· man.
Bµi lµm
 Quan hÖ tõ vµ t¸c dông cña chóng trong ®o¹n v¨n lµ:
ë c©u thø nhÊt, cã c¸c quan hÖ tõ sau: b»ng (biÓu thÞ ý nghÜa ph­¬ng thøc, ph­¬ng tiÖn), vµ (biÓu thÞ quan hÖ ngang hµng , b×nh ®¼ng), hay (biÓu thÞ quan hÖ lùa chän ).
 ë c©u hai, cã cÆp quan hÖ tõ : nÕu ...th×...: biÓu thÞ quan hÖ gi· thiÕt- kÕt qu¶.
2. Cho c©u sau: MÑ con ®i chî chiÒu míi vÒ. ChØ ra 5 c¸ch ng¾t c©u ®Ó cã 5 c¸ch hiÓu.
 Bµi lµm:
MÑ. Con ®i chî. ChiÒu míi vÒ.
MÑ. Con ®i chî chiÒu. Míi vÒ.
MÑ con ®i chî. ChiÒu míi vÒ.
MÑ con ®i chî chiÒu. Míi vÒ.
MÑ con. §i chî. ChiÒu míi vÒ.
2. T×m c¸ch thµnh ng÷ tr¸i víi c¸c thµnh ng÷ d­íi ®©y: 
 - YÕu nh­ sªn.
 - Ch©n yÕu tay mÒm.
 - ChËm nh­ rïa.
 - MÒm nh­ bón.
 Bµi lµm
 - YÕu nh­ sªn - KhoÎ nh­ voi.
 - Ch©n yÕu tay mÒm. - Ch©n cøng ®¸ mÒm.
 - ChËm nh­ rïa. - Nhanh nh­ c¾t
 - MÒm nh­ bón - Cøng nh­ s¾t.
Bµi 2: Cho c¸c tõ sau: nãng báng, nãng ran, nãng nùc, nãng gi·y, l¹nh gi¸, lanh gi¸, l¹nh ng¾t, l¹nh to¸t. XÕp c¸c tõ trªn thµnh 2 nhãm: Nhãm tõ cã nghÜa tæng hîp, tõ ghÐp cã nghÜa ph©n lo¹i.
Nhãm tõ cã nghÜa tæng hîp. Nhãm tõ ghÐp cã nghÜa ph©n lo¹i.
 - nãng báng - nãng ran
 - nãng nùc - nãng gi·y
 - l¹nh gi¸ - l¹nh to¸t
 - l¹nh ng¾t
 TuÇn 33
 Cho c©u: Ngay trªn thÒm l¨ng, m­êi t¸m c©y v¹n tuÕ t­îng tr­ng cho mét ®oµn qu©n danh dù ®øng trang nghiªm.
X¸c ®Þnh danh tõ, ®éng tõ, tÝnh tõ trong c©u trªn.
X¸c ®Þnh Chñ ng÷, VÞ ng÷, Tr¹ng ng÷ trong c©u trªn.
 Bµi lµm:
a. - C¸c danh tõ trong c©u trªn lµ: thÒm, l¨ng, c©y, v¹n tuÕ, ®oµn, qu©n, danh dù.
 - C¸c tÝnh tõ cã trong c©u trªn lµ: trang nghiªm.
 - C¸c ®éng tõ cã trong c©u trªn lµ: t­îng tr­ng, ®øng.
b. Ngay trªn thÒm l¨ng, m­êi t¸m c©y v¹n tuÕ/ t­îng tr­ng cho mét ®oµn qu©n 
 TN CN 
danh dù ®øng trang nghiªm.
 VN
 TuÇn 34
 T×m mét sè tõ chØ khu«n mÆt cña ng­êi, mét sè tõ chØ d¸ng ®i cña ng­êi.
 Bµi lµm:
 T×m mét sè tõ chØ khu«n mÆt cña ng­êi: tr¸i xoan, bÇu bÜnh, l­ìi cµy, ch÷ ®iÒn.....
 Mét sè tõ chØ d¸ng ®i cña ng­êi: KhÖnh kh¹ng, cµ nhãt, khoan thai, lom khom, tËp tÔnh, lÉm chÉm, lß dß, x¨m x¨m.