Chuyên đề Phương pháp giảng dạy môn Tự nhiên & Xã hội lớp 1

Chuyên đề mơn TỰ NHIÊN XÃ HỘI lớp 1
---------------------------
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
	So với Tốn và Tiếng Việt, môn Tự nhiên & Xã hội cũng là một môn học rất quan trọng trong chương trình giáo dục ở bậc tiểu học hiện nay. Đối với môn học này gồm hệ thống kiến thức cơ bản rất cần thiết cho cuộc sống hằng ngày của con người. Không những thế mà môn học này còn giúp học sinh nhận biết về các sự vật hiện tượng đơn giản trong tự nhiên và xã hội, thực hiện được các quy tắc giữ vệ sinh, an toàn cho bản thân gia đình và cộng đồng, yêu thiên nhiên, gia đình, trường học và quê hương.
	Phương pháp dạy học môn tự nhiên xã hội vô cùng quan trọng trong các quá trình dạy học. Muốn cho học sinh hiểu được bài, nắm vững kiến thức của bài học đòi hỏi mỗi người giáo viên phải lựa chọn phương pháp phù hợp với từng bài học.
	Bản thân là một GV dạy học lớp 1 nhiều năm, tôi nhận thấy môn TN&XH tuy kiến thức không cao, không khó nhưng cũng rất đa dạng, và hầu như GV khi dạy môn TN&XH còn hời hợt qua loa. Vì thế trong khối chúng tôi đã thống nhất và đưa ra một số phương pháp giảng dạy để phù hợp với từng bài học cụ thể và có kết quả giảng dạy ngày một chất lượng hơn để phù hợp với chuẩn kiến thức hiện nay. Đây chính là lí do mà chúng tôi mở chuyên đề môn học này. 
II. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU VÀ PHẠM VI CHUYÊN ĐỀ.
1/ Đối tượng :
Đối tượng nghiên cứu là hệ thống kiến thức môn TN&XH ở lớp 1.
Là thực tế giảng dạy của giáo viên khối 1, Trường Tiểu Học Ngã Năm 1
 2/ Phạm vi : 
 Môn TN&XH lớp 1 có ba chủ đề. Trong đó, có ba tiết ôn tập và hai tiết thực hành còn lại là bài mới. Sau mỗi chủ đề là một bài ôn tập, mỗi bài ôn tập lại có những yêu cầu riêng không giống nhau, vì thế không thể đi đến thống nhất cách dạy nên chúng tôi không đưa vào chuyên đề. Hai tiết thực hành cũng có những đặc trưng riêng của kiểu bài thực hành, chúng tôi cũng xin phép không đề cập đến. Chúng tôi thống nhất với nhau là đi sâu vào nghiên cứu PPDH và hình thức tổ chức dạy học bài mới. Mặt khác, có rất nhiều PPDH và hình thức tổ chức dạy học, song chúng tôi thống nhất chỉ đưa ra những dạng bài chủ yếu kèm theo đó là PPDH và hình thức học tập tương ứng.
III/-TẦM QUAN TRỌNG CỦA MƠN TN-XH Ở LỚP 1 NHẰM GIÚP HỌC SINH:
*Cĩ một số kiến thức cơ bản ban đầu về:
-Con người và sức khoẻ ( cơ thể người, cách giữ vệ sinh cơ thể và phịng tránh tai nạn, bệnh tật, vui chơi an tồn
-Các thành viên trong gia đình, lớp học; một số sự vật hiện tượng đơn giản trong tự nhiên và xã hội.
*Bước đầu hình thành và phát triển những kỹ năng:
-Tự chăm sĩc sức khoẻ cho bản thân. Ứng xử hợp lý trong đời sống để phịng tránh một số bệnh tật và tai nạn.
-Quan sát, nhận xét, nêu thắc mắc, đặt câu hỏi, biết cách diễn đạt những hiểu biết của mình về các sự vật, hiện tượng đơn giản trong tự nhiên và xã hội.
*Hình thành và phát triển những thái độ và hành vi :
-Cĩ ý thức thực hiện các quy tắc giữ vệ sinh, an tồn cho bản thân, gia đình và cộng đồng.
-Yêu thiên nhiên, gia đình, trường học, quê hương.
IV/-NỘI DUNG MƠN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI LỚP 1:
*Chủ đề: Con người và sức khoẻ
 -Cơ thể người và các giác quan ( các bộ phận chính, vai trị nhận biết thế giới xung quanh của các giác quan; vệ sinh cơ thể và các giác quan; vệ sinh răng miệng). Ăn đủ no uống đủ nước.
 *Chủ đề này cĩ 10 bài( trong đĩ Bài 10. Ơn tập: con người và sức khoẻ )
*Chủ đề: Xã hội
 -Gia đình: Các thành viên trong gia đình( ơng, bà, cha, mẹ, anh chị em ruột). Nhà ở và đồ dùng trong nhà ( địa chỉ nhà ở, chổ ăn, ngủ, làm việc, học tập, tiếp kháchvà các đồ dùng cần thiết trong nhà). Giữ nhà ở sạch sẽ. An tồn khi ở nhà( phịng tránh đứt tay, chân, bỏng, điện giật).
 -Lớp học: Các thành viên trong lớp học, các đồ dùng trong lớp học, giữ lớp học sạch đẹp.
 -Thơn xĩm xã hoặc phố phường nơi đang sống: Phong cảnh và hoạt động sinh sống của nhân dân. An tồn giao thơng.
 *Chủ đề này gồm 11 bài( trong đĩ Bài 21. Ơn tập: Xã hội )
*Chủ đề: Tự nhiên
 -Thực vật và động vật: Một số cây và một số con vật phổ biến( tên gọi,đặc điểm và ích lợi hoặc tác hại đối với con người)
 -Hiện tượng tự nhiên: Một số hiện tượng phổ biến của thời tiết ( nắng, mưa, giĩ, nĩng, rét).
 *Chủ đề này gồm 11 bài( trong đĩ Bài 35. Ơn tập: Tự nhiên )
 *Nội dung kiến thức trong mỗi chủ đề đều được tích hợp nội dung giáo dục sức khoẻ một cách hợp lý, nhuần nhuyễn; đi từ sức khoẻ cá nhân trong chủ đề “ Con người và sức khoẻ” đến mơi trường và sức khoẻ cộng đồng trong chủ đề “ Xã hội” và trong chủ đề “ Tự nhiên”
V/-PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MƠN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI LỚP 1:
 *Lí luận dạy học đã chỉ rõ, không có phương pháp dạy học(PPDH) nào là vạn năng, việc lựa chọn PPDH hoàn toàn phụ thuộc vào người gv . Tiết dạy có hiệu quả hay không cũng là nhờ vào sự lựa chọn của gv trong việc sử dụng các PPDH. Muốn lựa chọn được PPDH có hiệu quả thì người gv phải hiểu rõ mình đang dạy gì và dạy đối tượng nào. Mỗi nội dung dạy học, mỗi đối tượng dạy học lại có những đặc trưng riêng đòi hỏi phải có PPDH và hình thức tổ chức phù hợp. Vì vậy người gv phải linh động và sáng tạo vận dụng các PPDH truyền thống cũng như những PPDH hiện đại sao cho tiết dạy có hiệu quả. Chúng tôi là đội ngũ gv giảng dạy ở khối lớp 1 lâu năm, đối với việc dạy học môn TN&XH, chúng tôi thường xuyên sử dụng các PPDH mà theo chúng tôi là thích hợp đó là các phương pháp như : Phương pháp quan sát, phương pháp hợp tác theo nhĩm, phương pháp tổ chức trị chơi học tập
 *Mỗi phương pháp đều cĩ những mặt mạnh riêng và chúng ta cần khai thác hợp lý, khơng nên tuyệt đối hố một phương pháp nào và coi nĩ như một phương pháp độc tơn. Tuy nhiên, với tính chất đặc trưng của mơn học, chúng ta cần chú trọng hướng dẫn học sinh biết cách quan sát, nêu thắc mắc, tìm tịi, phát hiện ra những kiến thức mới về tự nhiên và xã hội phù hợp với lứa tuổi của các em. Đối tượng quan sát là tranh, ảnh, sơ đồ, mẫu vật, mơ hìnhlà khung cảnh gia đình, lớp học, cuộc sống ở địa phương, là cây cối, con vật và một số hiện tượng thời tiết diễn ra hàng ngày.
 *Chúng ta cũng cần tăng cường tổ chức những hoạt động thực hành để học sinh biết cách thực hiện những hành vi cĩ lợi cho sức khoẻ của bản thân, gia đình và cộng đồng.
 *Những phương pháp cơ bản thường dùng trong giảng dạy mơn TN & XH lớp 1 là:
 *Phương pháp quan sát:
 *Phương pháp quan sát là phương pháp ( PP ) sử dụng các giác quan để tri giác trực tiếp, cĩ mục đích các sự vật, hiện tượng diễn ra trong tự nhiên và trong cuộc sống mà khơng cĩ sự can thiệp vào quá trình diễn biến của các sự vật hoặc hiện tượng đĩ.
 *Học sinh quan sát chủ yếu là để nhận biết hình dạng, đặc điểm bên ngồi của cơ thể người, của một số cây xanh, một số động vật hoặc để nhận biết các hiện tượng đang diễn ra trong mơi trường tự nhiên, trong cuộc sống hàng ngày.
 *Mục tiêu quan sát phải đơn giản, phù hợp với đặc điểm nhận thức và tư duy của học sinh. Trong quá trình quan sát, gv phài đặt câu hỏi ngắn gọn và rõ ràng để hướng học sinh vào các kiến thức cần tìm và phát hiện.
 *Tuỳ nội dung cụ thể mà hướng dẫn học sinh quan sát bằng cách sử dụng một hay nhiều giác quan khác nhau. Cần thận trọng khi hướng dẫn hs sử dụng vị giác, khứu giác hay xúc giác để đảm bảo an tồn, tránh bị nhiễm độc. 
 *Quy trình hướng dẫn học sinh quan sát theo các bước như sau:
Bước 1: Xác định mục tiêu quan sát
Bước 2: Lựa chọn đối tượng quan sát
Bước 3: tổ chức và hướng dẫn học sinh quan sát
Bước 4: Trình bày kết quả quan sát
 *Phương pháp hợp tác trong nhĩm:
 *Khi nào nên tổ chức cho hs hoạt động theo nhĩm? Đĩ là khi đứng trước một tình huống cĩ vấn đề mà cá nhân hs khĩ cĩ thể giải quyết được, cần trao đổi chia sẻ thơng tin. Khi tổ chức dạy học theo nhĩm cần chú ý những điển sau:
-Bố trí cho hs dễ dàng xoay trở để tạo nhĩm cho cả thầy và trị trong mọi hoạt động nhĩm.
-Phân cơng và giao nhiệm vụ hết sức cụ thể để từng thành viên hiểu được việc làm của mình và nhất là tuân thủ theo sự điều hành của nhĩm trưởng
 *Phương pháp tổ chức trị chơi học tập:
 *Trị chơi học tập là trị chơi cĩ nội dung gắn với hoạt động học tập của học sinh.
 *Trị chơi học tập giúp cho giờ học trở nên nhẹ nhàng, thoải mái, giúp hs nhanh nhẹn, tiếp thu tự giác và tích cực hơn. Qua đĩ học sinh được củng cố, hệ thống hố kiến thức.
 *Tổ chức trị chơi học tập theo các bước như sau:
-Giới thiệu tên trị chơi, hướng dẫn cách chơi, thời gian chơi và phổ biến luật chơi.
-Chơi thử ( nếu thấy cần )
-Tiến hành chơi
-Nhận xét kết quả của trị chơi( cĩ thể cĩ thưởng, phạt). Nhận xét thái độ của người tham gia và rút kinh nghiệm.
-Kết thúc: Giáo viên hỏi học sinh, qua trị chơi đã rút ra bài học gì hoặc gv tổng kết lại những gì cần học được qua trị chơi đĩ.
V/-QUY TRÌNH DẠY HỌC CHUNG MƠN TỰ NHIÊN & XÃ HỘI
Mục tiêu bài học
Đồ dùng dạy học
Các hoạt động dạy - học :
Kiểm tra bài củ :
Dạy bài mới :
-Giới thiệu bài mới:
-Các hoạt động :
 Hoạt động 1
 Hoạt động 2
 Hoạt động 3.
4. Củng cố - Dặn dị :
----------------------------------------------------------------
Giáo án minh hoạ
----------------
Tự nhiên xã hội
An tồn khi ở nhà
A. Mơc tiªu:
 -N¾m ®­ỵc 1 sè vËt s¾c nhän trong nhµ cã thĨ g©y ra ®øt tay, ch¶y m¸u.
- BiÕt kĨ tªn vµ x¸c ®Þnh 1 sè vËt trong nhµ cã thĨ g©y	
 nãng, báng, cháy.
 -Biết cách phịng tránh và xử lí khi cĩ tai nạn xảy ra.
B. ChuÈn bÞ:
	- Phãng to c¸c h×nh ë bµi 14 SGK.
- Mét sè t×nh huèng ®Ĩ häc sinh th¶o luËn.
C. C¸c ho¹t ®éng d¹y - häc:
HĐ DẠY
HĐ HỌC
I. Ổn định lớp: Hát tập thể
II. KiĨm tra bµi cị: 
- Hát vui
- Hµng ngµy em lµm nh÷ng c«ng viƯc g×? 
- 2 hs tr¶ lêi.
- NhËn xÐt, cho ®iĨm.
III. D¹y - häc bµi míi:
Giíi thiƯu bµi:
GV:Ở nhà,đã bao giờ các em bị tai nạn hay chứng kiến các tai nạn như cắt vào tay, bỏng, điện giật chưa ?
GV: Dao, kéo, lửa điệnlà những vật dễ gây ra mất an tồn khi ở nhà nếu chúng ta khơng cẩn thận. Bài học hơm nay, cơ trị chúng mình sẽ cùng nhau tìm hiểu về điều đĩ.
(Ghi đề bài lên bảng )
-Hs nêu ý kiến
-Hs chú ý lắng nghe và xác định nhiệm vụ bài học
 2. D¹y bµi míi:
a. Ho¹t ®éng 1: Lµm viƯc víi SGK.
+ Mơc ®Ých: Hs biÕt ®­ỵc c¸c vËt dƠ g©y ®øt tay vµ c¸ch phßng tr¸nh.
+ C¸ch lµm: - Yªu cÇu hs quan s¸t c¸c h×nh ë trang 30 trong SGK vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái sau:
- ChØ vµ nãi c¸c b¹n trong mçi h×nh ®ang lµm g×
- Lµm viƯc theo cỈp, 2 em quan s¸t chØ vµo h×nh vµ nãi cho nhau nghe c¸c c©u tr¶ lêi.
- Dù ®o¸n xem ®iỊu g× cã thĨ x¶y ra víi c¸c b¹n nÕu c¸c b¹n kh«ng cÈn thËn?
- Khi dïng dao vµ c¸c vËt s¾c nhän ta cÇn chĩ ý nh÷ng ®iỊu g×?
- Gi¸o viªn gäi 1 sè hs xung phong tr×nh bµy kÕt luËn. 
- Nh÷ng hs kh¸c theo dâi, nhËn xÐt bỉ sung.
- Khi ph¶i dïng dao vµ c¸c ®å vËt s¾c nhän ph¶i cÈn thËn ®Ĩ tr¸nh khái ®øt tay.
- Chĩ ý l¾ng nghe.
- Nh÷ng ®å dïng ®Ĩ trªn cÇn tr¸nh xa tÇm tay ®èi víi c¸c em nhá.
b. Ho¹t ®éng 2: Th¶o luËn nhãm.
+ Mơc ®Ých: Hs biÕt c¸ch phßng tr¸nh 1 sè tai n¹n do lưa vµ c¸c chÊt dƠ g©y ch¸y. 
+ C¸ch lµm: - Gi¸o viªn giao nhiƯm vơ: Quan s¸t c¸c h×nh ë trang 31 trong SGK vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái sau: 
- §iỊu g× cã thĨ x¶y ra trong c¸c c¶nh trªn?
- NÕu ®iỊu kh«ng may x¶y ra em sÏ lµm g×? Nãi g× lĩc ®ã.
+ Gi¸o viªn gäi ®¹i diƯn c¸c nhãm lªn chØ vµo tranh vµ tr×nh bµy c¸c ý kiÕn cđa nhãm m×nh.
- Th¶o luËn nhãm 4: ChØ tranh vµ ®o¸n c¸c t×nh huèng cã thĨ x¶y ra trong mçi bøc tranh.
- C¸c nhãm kh¸c nghe nhËn xÐt vµ bỉ sung.
* KẾT LUẬN: 
- Kh«ng ®­ỵc ®Ĩ ®Ìn dÇu vµ c¸c vËt ch¸y kh¸c trong mµn hay ®Ĩ gÇn nh÷ng ®å dƠ b¾t lưa.
-Hs lắng nghe
- Nªn tr¸nh xa c¸c vËt vµ nh÷ng n¬i cã thĨ g©y báng ch¸y.
- Khi sư dơng ®å ®iƯn ph¶i cÈn thËn, kh«ng sê vµo phÝch c¾m, ỉ ®iƯn d©y dÉn ®Ị phßng chĩng bÞ hë.
- Tr¸nh kh«ng cho em bÐ ch¬i gÇn ®å ®iƯn vµ nh÷ng vËt dƠ ch¸y.
3. Cđng cè dỈn dß.
- Trß ch¬i: "S¾m vai"
- Mơc ®Ých: Hs tËp sư lý t×nh huèng khi cã ch¸y, cã ng­êi bÞ ®iƯm giËt, bÞ báng, bÞ ®øt tay.
+ C¸ch lµm: Chia líp thµnh 3 nhãm ph©n cho mçi nhãm mét t×nh huèng.
* T×nh huèng 1: Lan ®ang häc bµi th× em g¸i bÞ ®øt tay do em cÇm dao gät t¸o. NÕu lµ em em sÏ lµm g×?
* T×nh huèng 2: §ang nÊu c¬m giĩp mĐ ch¼ng may em bÞ siªu n­íc r¬i vµo ch©n, em sÏ lµm g× khi ®ã?
- Yªu cÇu c¸c nhãm t×m c¸ch gi¶i xư lý tèt nhÊt sau ®ã ®ãng vai.
-Cïng th¶o luËn t×m ra c¸ch gi¶i quyÕt tèt nhÊt, ph©n c«ng ®ãng vai vµ tËp ®èi ®¸p trong nhãm
- Gäi mét sè nhãm tr×nh bµy ý kiÕn 
- C¸c nhãm kh¸c nghe, nhËn xÐt vµ bỉ sung.
- NhËn xÐt chung giê häc.
+ Thùc hiƯn theo nội dung ®· häc.
-------------------------------------------------