Bài giảng Lịch sử Lớp 11 - Tiết 1, Bài 1: Nhật Bản

Núi Phú sĩ 
Hoa anh đào 
  Bộ Kimono 
Quốc kỳ 
Cho biết nội dung của những bức tranh trên?Qua đó gợi cho e liên tưởng đến Quốc gia nào? 
PHẦN MỘT 
LỊCH SỬ THẾ GIỚI CẬN ĐẠI (tiếp) 
CHƯƠNG I: CÁC NƯỚC CHÂU Á, CHÂU PHI VÀ KHU VỰC 
MĨ LA TINH (TK XIX - đầu TK XX) 
Tiết 1 - BÀI 1 
NHẬT BẢN 
NỘI DUNG 
1. Tình hình Nhật Bản từ đầu thế kỉ XIX đến trước năm 1868 
2. Cuộc Duy tân Minh Trị 
3. Nhật Bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa 
Nhật Bản 
NB: là quần đảo ở Đông Bắc á, có 4 đảo chính (Hônsu, Hoccaiđô, Kiu siu và Xicôcư); 
NB Nằm ở nơi tiếp giáp giữa 2 lục địa rộng lớn (LB Nga - Trung Quốc) và Thái Bình Dương bao la, rất giàu tài nguyên 
1. Nhật Bản từ nửa đầu thế kỷ XIX đến trước năm 1868 
Bài 1:Nhật Bản 
Em hãy nêu những nét chính về tình hình kinh tế chính trị, xã hội Nhật Bản trước cuộc cải cách Minh Trị? 
Bài 1: Nhật Bản 
1. Nhật Bản từ nửa đầu thế kỷ XIX đến trước năm 1868 
Kinh tế: 
+ Nông nghiệp: lạc hậu 
+ Tuy nhiên những mầm mống kinh tế tư bản chủ nghĩa đã hình thành và phát triển nhanh chóng 
Bài 1: Nhật Bản 
 Tầng lớp nông dân 
Bài 1: Nhật Bản 1.Nhật Bản từ đầu thế kỉ XIX đến trước năm 1868 
Công thương nghiệp 
Bài 1: Nhật Bản 1.Nhật Bản từ đầu thế kỉ XIX đến trước năm 1868 
Chính trị : 
 + Giữa thế kỉ XIX, Nhật Bản vẫn là một quốc gia phong kiến 
 + Thiên hoàng có vị trí tối cao, nhưng quyền hành thực tế thuộc về Sôgun dòng họ Tô-ku-ga-oa ở phủ chúa (Mạc phủ) 
Bài 1: Nhật Bản 
1.Nhật Bản từ đầu thế kỉ XIX đến trước năm 1868 
Thiên Hoàng 
Sô-Gun dòng họ Tô –Ku-Ga-oa 
Bài 1: Nhật Bản 1.Nhật Bản từ đầu thế kỉ XIX đến trước năm 1868 
- Xã hội : Mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản với chế độ Pk ngày càng gay gắt 
MÂU THUẪN XÃ HỘI SÂU SẮC 
Nông dân 
Tư sản 
Thị dân 
Chế độ phong kiến 
Bài 1: Nhật Bản 1.Nhật Bản từ đầu thế kỉ XIX đến trước năm 1868 
Đai-my-ô – Quý tộc PK 
 quyền lực tuyệt đối 
 Samurai- giỏi võ nghệ, k có ruộng đất phụ thuộc Đai-my-ô 
Bài 1: Nhật Bản 1.Nhật Bản từ đầu thế kỉ XIX đến trước năm 1868 
- Đối ngoại : Các nước Đế quốc ở Phương Tây và Âu Mĩ dùng vũ lực đòi Nhật phải “mở cửa”như: Mĩ, Anh, Pháp, Nga. 
Tư bản phương Tây và Âu Mĩ dùng vũ lực đòi Nhật “”Mở cửa” 
Bài 1: Nhật Bản 1.Nhật Bản từ đầu thế kỉ XIX đến trước năm 1868 
NHẬT BẢN TRƯỚC 
1868 
Kinh tế 
Tác động bên 
ngoài 
Chính trị 
Xã hội 
Khủng hoảng, suy yếu 
Bài 1: Nhật Bản 1.Nhật Bản từ đầu thế kỉ XIX đến trước năm 1868 
Theo em, Nhật Bản 
chọn con đường nào 
 để đưa đất nước phát triển? 
 Tình hình trên đặt NB trước sự lựa chọn 1 trong 2 con đường, hoặc là duy trì chính sách cai trị cũ, hoặc là cải cách đất nước để phát triển 
Bài 1: Nhật Bản 1.Nhật Bản từ đầu thế kỉ XIX đến trước năm 1868 
NỘI DUNG CẦN ĐẠT 
1. Trình bày được những nội dung chính của cuộc Duy tân Minh Trị trên các mặt kinh tế, chính trị, văn hoá giáo dục, quân sự. Ý nghĩa, tính chất của những cải cách đó 
2. Giải thích được tại sao Cải cách Minh Trị là cuộc CMTS không triệt để. 
3. Tại sao trong cùng 1 hoàn cảnh như các nước khác ở Châu Á NB lại thoát khỏi số phận 1 nước thuộc địa trở thành QG cường thịnh???Liên hệ Việt Nam(Kiến thức lớp 10 chính sách đối ngoại nhà Nguyễn ntn?? 
Bài 1: Nhật Bản 2.Cuộc cải cách Duy Tân Minh trị 
2. C uộc cải cách D uy T ân Minh T rị 
Theo em, “Duy Tân ”nghĩa là gì? 
Bài 1: Nhật Bản 
Thiên hoàng Minh Trị (1852 - 1912) 
2. Cuộc Duy tân Minh Trị 
 a. Hoàn cảnh: 
- Trước tình hình NB khủng hoảng, Phong trào ĐT chống chế độ Mạc phủ phát triển mạnh. 
- Tháng 1/1868 sau khi lên ngôi Thiên hoàng Minh Trị đã tiến hành cải cách tiến bộ - lịch sử gọi là CCMT 
Bài 1: Nhật Bản 2.Cuộc cải cách Duy Tân Minh trị 
b.Nội dung cải cách Duy tân Minh trị 
Bài 1: Nhật Bản 2.Cuộc cải cách Duy Tân Minh trị 
Chính sách 
Nội Dung 
Ý nghĩa 
Chính trị 
-Thủ tiêu chế độ Mạc Phủ, thành lập chính phủ mới 
-Ban hành Hiến Pháp mới Theo Chế độ Quân Chủ Lập Hiến 
Thủ tiêu chế độ Mạc Phủ thành lập chính quyền theo con đường tư bản chủ nghĩa 
Kinh tế 
- Thống nhất thị trường, tiền tệ. 
- mua bán ruộng đất. 
- Phát triển TBCN 
-Đẩy mạnh phát triển KT theo hướng TBCN 
Quân sự 
- Tổ chức và huấn luyện theo kiểu phương Tây 
 Cử người giỏi đi học 
Xây dựng quân đội chính quy bảo vệ Tổ quốc 
Văn hóa – giáo dục 
- Thi hành chính sách giáo dục bắt buộc 
-Chú trọng nội dung KH-KT 
-Cử người đi học phương Tây 
-Phát triển GD là chìa khoá mở đường cho NB phát triển 
 Là chính sách quan trọng nhất 
Nhà ga và đường tàu trên đường sắt đầu tiên được khánh thành năm 1872 
Một góc đô thị ở Nhật Bản- phát triển theo 
hướng TBCN 
Nhật Hoàng quan sát cuộc tập trận của lực lượng Hải quân 
Học sinh Nhật B ản thời Minh Trị 
Ý nghĩa, tính chất của cuộc Duy Tân Minh Trị?? 
 2. Cuộc Duy Tân Minh Trị : 
c. Ý nghĩa: 
- Tạo nên những biến đổi xã hội sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực. 
- Duy tân đã hoàn thành hai nhiệm vụ: Đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng, phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa; bảo vệ đất nước. 
 Tạo điều kiện cho sự phát triển chủ nghĩa tư bản, đưa Nhật trở thành nước tư bản hùng mạnh ở châu á. 
Bài 1:Nhật Bản 
- Nhưng nó không triệt để vì:+ Đây là cuộc CM do thế lực PK chống SôGun nhưng nó mở đường cho CNTB phát triển+ Sau cải cách chính quyền thuộc về tay G/C TS+ Sau CM 1 số tàn tích PK vẫn còn+ Ruộng đất rơi vào tay quý tộc mới và phú nông. 
d. Tính chất: 
- Với những chính sách trên CCMT có tính chất là 1 cuộc CMTS vì mục đích đưa NB thoát khỏi khủng hoảng, phát triển TB 
 e.Liên hệ:  Trong cùng 1 hoàn cảnh như các nước Châu Á NB lại thoát khỏi số phận 1 nước thuộc địa trở thành QG cường thịnh vì: - Các nước Châu Á chọn con đường cai trị bảo thủ lạc hậu.VD: Đối ngoại nhà Nguyễn(VN) là đóng cửa, bế quan toả cảng, không quan hệ với Phương tây - NB tiến hành CCMT – 1 cuộc CC tiến bộ, mở cửa học hỏi phương Tây  Thành công của CCMT ảnh hưởng đến Châu Á và làm thay đổi nhận thức của các sĩ phu PK VN tạo điều kiện nảy sinh khuynh hướng mới của VN 
Bài 1:Nhật Bản 
Nhắc lại đặc điểm của 
Chủ nghĩa đế quốc? 
3. Nhật Bản chuyển sang giai đoạn ĐQCN 
Hình thành các tổ chức độc quyền 
 Có sự kết hợp giữa tư bản ngân hàng và tư bản công nghiệp tạo nên tầng lớp tư bản tài chính. 
xuất khẩu tư bản được đẩy mạnh. 
Đẩy mạnh xâm lược và tranh giành thuộc địa. 
Mâu thuẫn vốn có của CNTB càng trở nên sâu sắc 
Kinh tế 
 - Kinh tế TBCN phát triển mạnh mẽ sau cải cách 1868. 
 - Các công ty độc quyền ra đời Mitxui, Mitsubisi. Chi phối đời sống kinh tế chính trị của Nhật Bản  
Lễ khánh thành một đoàn tàu ở Nhật Bản 
Công thương nghiệp 
ông  Matsukata Masaoyoshi   Người sáng lập công ti Mitsubisi  
Tàu chiến Matsushima 
Lược đồ về sự bành trướng của đế quốc Nhật Bản cuối TK XIX- Đầu TK XX 
Chính trị 
* Đối ngoại + Xóa bỏ các hiệp ước bất bình đẳng với các nước phương Tây+ Cuối TK XIX, Nhật thi hành chính sách xâm lược và bành trướng: 
 Chiến tranh Đài Loan (1874) 
 Chiến tranh Trung – Nhật (1894 – 1895) 
 Chiến tranh Nga – Nhật (1904 – 1905) 
Lược đồ sự bành trướng của Nhật Bản 
cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX  
1894-1895 
Năm 1874 
1904-1905 
Chiến tranh 
Đài Loan 1874 
Chiến tranh 
Trung - Nhật 
1894-1895 
Chiến tranh 
Nga - Nhật 
1904-1905 
Chiến tranh 
Nga - Nhật 
Trả lời các câu hỏi trắc nghiệm sau 
Câu 1: Cuộc cải cách ở Nhật Bản đầu năm 1868 do ai thực hiện: 
A. Sô- gun. B. Ti-lắc. C. Minh Trị	D. Tôn Trung Sơn. 
Câu 2: Trong cải cách về chính trị ở Nhật, chế độ gì được thiết lập: 
A. Quân chủ chuyên chế. B. Cộng hòa. C. Quân chủ. 	D. Quân chủ Lập hiến. 
Câu 3: Chính phủ Nhật thi hành chính sách giáo dục 
A. bắt buộc. B. tự nguyện C. cả a,b đúng.	D. cả a,b sai. 
Câu 4: Quân đội Nhật được tổ chức, huấn luyện theo kiểu: 
A. Phương Đông. B. Phương Bắc. C. Phương Tây.	D. Phương Nam. 
Câu 5: Cuộc Duy tân Minh Trị tiến hành trên những lĩnh vực nào: 
A. kinh tế, quân sự.	B. chính trị. C. văn hóa, giáo dục. D. tất cả các lĩnh vực 
Câu 6: Cuộc Duy tân Minh Trị có ý nghĩa: 
A. là cuộc cách mạng vô sản	 B. như một cuộc cách mạng tư sản 
C. là cuộc cách mạng tư sản không triệt để 	D. là cuộc cách mạng tư sản triệt để 
Câu 7: Đặc điểm riêng của chủ nghĩa đế quốc Nhật là: 
A. chủ nghĩa đế quốc thực dân	 B. chủ nghĩa đế quốc quân phiệt hiếu chiến 
C. chủ nghĩa đế quốc phong kiến quân phiệt	 D. chủ nghĩa đế quốc cho vay lãi 
Câu 8: Cuộc Duy tân Minh Trị là cuộc cải cách 
A. tiến bộ. B. còn nhiều hạn chế. C. chưa toàn diện	 D. chưa triệt để 
Câu 9: Cải cách Minh Trị đã xác lập quyền thống trị của các giai cấp: 
tư sản, vô sản. B. quí tộc, tư sản. C. tư sản, địa chủ D. quí tộc, địa chủ